CAO LỖ (? – 179 tr. C.N)

Tướng giỏi của An Dương Vương. Tương truyền ông là người ở bộ Vũ Thường (Hà Bắc), gỏi võ nghệ từ thời còn trẻ và được dân địa phương gọi là Đô Lỗ. Ông theo Thục Phán đánh quân Tần lập được nhiều công lớn nên được phong tước hầu. Cao Lỗ chế tạo hai loại nỏ bắn một phát ra nhiều mũi tên, diệt nhiều quân địch. Đây là loại vũ khí rất lợi hại mà truyền thuyết đã gọi là “nỏ thần” với lẫy nỏ là chiếc móng do thần Kim Qui tặng cho An Dương Vương.

Nhờ vũ khí tốt, dân Âu Lạc đã nhiều lần đánh bại các cuộc xâm lược của nhà Triệu. Triệu Đà dùng mưu đưa con là Trọng Thủy sang Âu Lạc cưới Mị Châu. Cao Lỗ cùng nhiều tướng khác trong triều hét sức can ngăn An Dương Vương nhưng không được. An Dương Vương còn nghe lời dèm pha ly gián của Trọng Thủy, đuổi Cao Lỗ về quê. Tương truyền trước khi về quê ông còn bảo với nhà vua: “Giữ được nỏ này thì làm vua thiên hạ, không giữ được nỏ này thì mất thiên hạ”. Đúng như lời ông nói, An Dương Vương vì mất cảnh giác nên bị thất bại khi Triệu Đà đem quân sang đánh (năm 179 tr. CN) Tại quê nhà, Cao Lỗ đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để chống quân xâm lăng.

L.V.N.

Theo "Những nhân vật nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam", Tôn Nữ Quỳnh Trân (CB), NXB Văn hóa thông tin, NXB 1993